ΓΥΖΗΣ: ΕΝΑΣ ΑΞΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ, ΕΝΑΣ ΩΡΑΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ!!!

Γύζης: Ένας από τους σημαντικότερους έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα της Σχολής του Μονάχου. Εκπρόσωπος του Ακαδημαϊκού Ρεαλισμού που όσο ωρίμαζε ένωσε τον Ρεαλισμό με τον Ιδεαλισμό που πήγαζε από την νοσταλγία της πατρίδας του. Ο Νικόλαος Γύζης γεννήθηκε 1 Μαρτίου του 1842. Η πατρική του οικογένεια πολυμελής. Είχε άλλα πέντε αδέλφια: Τον Γεώργιο, την Μαριέττα, Μαριγώ, Μαρίνα και Καλλιόπη. Ο πατέρας του Ονούφριος ήταν ξυλουργός. Επάγγελμα που χρειαζόταν τεχνική και δύναμη. Η μητέρα του η Μαργαρίτα καταγόταν από πολύ καλή οικογένεια της Τήνου, το γένος Ψάλτη, φρόντιζε το σπίτι και τα παιδιά της με πολύ αγάπη και τρυφερότητα. Ζούσαν στην πανέμορφη Τήνο, στο Σκλαβοχώρι. Το 1850 όλη η οικογένεια θα μετοικήσει στην Αθήνα λόγω οικονομικών δυσχερειών. Τότε ο μικρός Γύζης ξεκίνησε να αντιγράφει χαρακτικά που έβλεπε στα σπίτια της γειτονιάς του. Η μητέρα του, οι συγγενείς και φίλοι της οικογένειας είχαν δει το χάρισμα του μικρού και τον επαινούσαν, μα περισσότερους από όλους η γλυκιά του μητέρα. Ο Γύζης διηγιόταν πως όταν ήταν μικρός, η μητέρα του όλο καμάρι τον χάιδευε λέγοντας σε όλους πως ο Νικόλας της δεν είναι όμορφο παιδί αλλά έχει ταλέντο. Αυτά τα λόγια τον σημάδευσαν για όλη του την ζωή. Ο ίδιος σχολίαζε πως αυτή η φράση της μάνας του για το ταλέντο του ήταν «… η ευχή της.. η δύναμις η οποίαν ως σήμερον με προστατεύει, καλύπτουσα τα λάθη μου και μαγεύουσα εκείνους οίτινες εκ του πλησίον με γνωρίζουν». Ο Γύζης λάτρευε την μητέρα του. Μεγάλος πια αναφερόταν σε αυτήν ως «γλυκιά και μοναδική». Η ευχή της μάνας του και η υπομονή που του καλλιέργησε, έκαναν υποφερτό τον Γολγοθά της ξενιτιάς που έζησε. Μα ακόμα είμαστε στην αρχή της πορείας του. Στην Αθήνα όπου είχαν μεταφερθεί, ο Νικόλας με προτροπή της μητέρας του, θα παρακολουθήσει μαθήματα στην Σχολή Ωραίων Τεχνών (μετέπειτα ΑΣΚΤ) στην αρχή ως ακροατής, μια και ήταν μόλις 8 χρονών. Παρόλο όμως το μικρό της ηλικίας του, θα βραβευτεί για μια ξυλογραφία του με τίτλο «Πελαργός Ιστάμενος». Από το 1854 μέχρι το 1864 επίσημα πια γίνεται και σπουδαστής στην σημερινή ΑΣΚΤ. Δάσκαλοι του ήταν οι: Φίλιππος Μαργαρίτης, Αγαθάγγελος Τριανταφύλλου, Raffaelo Ceccoli, Πέτρος Παυλίδης – Μινώτος, Ludwing Thriersch. Σε ετήσιο διαγωνισμό του Πολυτεχνείου, το 1858, θα βραβευτεί με το Ά βραβείο για την ζωγραφική του χαλκογραφία. Μάλιστα, σε επίσημη επίσκεψη του Όθωνα, τον παρουσιάζουν μπροστά του ως τον πιο ταλαντούχο φοιτητή. To 1862, με σύσταση του φίλου του Νικηφόρου Λύτρα, ο Γύζης γνωρίζει τον πλούσιο Τηνιακό Νικόλαο Νάζο (μόνο το κτήμα του στο Χαϊδάρι ήταν 3.000 στρέμματα και έμενε σε πύργο) που επένδυε στην τέχνη. Ο Γύζης θα ζωγραφίσει το οίκημα του Νάζου στο Χαϊδαρι. Επίσης, θα ζωγραφίσει τα πορτρέτα της οικογένειας Πλατή. Ο Γύζης τελειώνει τις σπουδές του στην Αθήνα. Ο Νάζος θα μεσολαβήσει μέσω του υπουργού να πάρει ο Γύζης υποτροφία από τον ναό της Ευαγγελίστριας της Τήνου για να σπουδάσει στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών στο Μόναχο. Η θετική ανταπόκριση άργησε να έρθει. Ήρθε όμως. Έτσι, τον Ιούνιο του 1865 ο Γύζης είναι στο Μόναχο. Εκεί, θα συναντηθεί ξανά με τον φίλο του τον Λύτρα. Αμέσως θα επισκεφτούν 2 μεγάλα Μουσεία τέχνης και από τις πρώτες μέρες θα πάνε στην όπερα, στην παράσταση Φάουστ. Ο Γύζης που αγαπούσε την μουσική, λάτρεψε και την όπερα. Με τα πρώτα του λιγοστά χρήματα αγόρασε μια κιθάρα. Ήταν το όνειρο του. Στην Ακαδημία του Μονάχου δάσκαλοι του ήταν ο Χέρμαν Άνσουτς, ο Αλεξάντερ Βάγκνερ και από το 1868 ο κορυφαίος Καρλ φον Πιλότυ. (Για να πάρουμε μιαν ιδέα της υπέροχης γραφής τους ώστε να δούμε πως επηρέασαν τον Γύζη, έχω κάνει μια μικρή αναφορά με δείγμα έργων τους στην βιογραφία του Λύτρα- ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ). Ο Γύζης ζωγραφίζει όπως οι δάσκαλοι του, αγγίζοντας το όριο του ιστορικού ρεαλισμού και της ηθογραφίας. Θα εμπνευστεί από θέματα όμως της πατρίδας του, αν και ο τύπος και οι κριτικοί τέχνης τον αποκαλούσαν «γερμανικότερος των γερμανών». (Επειδή ακούγεται περίεργο, η απάντηση είναι πάλι στην βιογραφία του Λύτρα). Ο Γύζης είχε πάντα στην καρδιά του την Ελλάδα. Μάλιστα, σε μιαν επιστολή του στην οικογένεια του γράφει πως ο καθηγητής του ήθελε να μείνει στην Βαυαρία αλλά ο ίδιος έγραφε για αυτό «Ας λέγουν όμως αυτοί. Εγώ ηξεύρω ποια είναι η πατρίς μου». Οι σπουδές του τελειώνουν το 1871. Εντωμεταξύ, από το 1868, είχε δυναμώσει η φιλία του με άλλους δυο συμφοιτητές του, τον Frank Defregger και τον Eduard Kurzbauer. Μαζί, θα ταξιδέψουν σε διάφορα μέρη της χώρας. Μετά την αποφοίτηση του, η ζωγραφική του όλο και απομακρυνόταν από την αρχή της Σχολής που προτιμούσε τις ιστορικές σκηνές. Το 1871 εκθέτει στην Βιέννη το έργο του «Τα ορφανά». Υπογράφοντας το όνομα του προσθέτει «Ο Έλλην» γιατί ήθελε να αναδείξει την καταγωγή του. Στα επόμενα έργα του υπέγραφε μόνο με το όνομα του. Την ίδια εποχή, τελειώνει το έργο του «Ειδήσεις της Νίκης» που το εκθέτει και παίρνει το Ά βραβείο της Ακαδημίας. Έπειτα, του ανατίθεται από την κυβέρνηση της Βαυαρίας να διακοσμήσει το δημαρχείο του Μονάχου. Ζωγραφίζει την «Νίκη» μια γυναικεία μορφή με στεφάνια στα χέρια. 1872. Επιτέλους ο Γύζης επιστρέφει στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα που τόσο νοσταλγούσε! Είναι πια τριάντα χρονών. Στην Αθήνα μετατρέπει το πατρικό του (επί οδό Θεμιστοκλέους) σε ατελιέ. Ένα χρόνο μετά θα ταξιδέψει μαζί με τον φίλο του Λύτρα στην Μικρά Ασία. Ήταν της μόδας τέτοια ταξίδια (οριενταλισμός). Από αυτό το ταξίδι φέρνει πλήθος σχεδίων με χαρακτηριστικούς τύπους ανθρώπων, ενδυμάτων, σπιτιών του τόπου. Το πρώτο του έργο είναι «Ο Αράπης ως νταντά». Έπειτα «Τιμωρία του ορνιθοκλέφτη» κτλ. Εκείνη την εποχή θα ζωγραφίσει και το ελληνικό θέμα «Τα αρραβωνιάσματα», όπου θα το ολοκληρώσει 2 χρόνια μετά. Εξαιρετικά έργα όλα!! Το 1874 αποφασίζει να γυρίσει στο Μόναχο, απογοητευμένος από τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα. Εκεί θα ζήσει ως το τέλος της ζωής του. Μαζί με τον Λύτρα, επιστρέφουν στο Μόναχο τον Ιούνιο του 1874. Αλλά και εκεί, δύσκολα να προσαρμοστεί. Γράφει: «Ωραία είναι η Ιταλία, ωραία και η Γερμανία, αλλά η Ελλάς ωραιότατη»! Για να δώσει βοήθεια και κουράγιο ο Λύτρας στον Γύζη, θα συστεγαζόταν στο ίδιο ατελιέ. Εκεί θα αποτυπώσει στο έργο του την οδύνη του για τον ξένο τόπο και τη νοσταλγία της Ελλάδας. Τα έργα του έχουν δραματικό φώς και μελαγχολική διάθεση. Το έργο του «Τάμα» το 1875 εκτίθεται στην Βιέννη. Παίρνει μετάλλιο και αγοράζεται αμέσως. Ο Γύζης γίνεται μέλος της αδελφότητας “Allotria”. Και έρχεται η πρόταση από την Αθήνα! Να αναλάβει την δεύτερη έδρα της Σχολής Καλών Τεχνών. Αρνείται όμως γιατί βλέπει πως δεν υπάρχουν οι ανάλογες για αυτόν προϋποθέσεις. Το 1876 , πάλι με τον καλό του φίλο Λύτρα, θα ταξιδέψει στο Παρίσι όπου η τέχνη εκεί έκανε καινούρια βήματα. Μάλιστα από τα εκεί σχέδια του με κάρβουνο και κιμωλία, βλέπουμε η γραφή του να είναι επηρεασμένη από τον εξπρεσιονισμό. Παράλληλα, ο Νάζος προσπαθεί και αυτός να τον πείσει να έρθει πια στην Ελλάδα. Πιθανόν και λόγω της κόρης του που είχε μια ιδιαίτερη συμπάθεια με τον Γύζη. Ο Γύζης όμως αρνείται να επιστρέψει. Σε όλες τις επιστολές του φαίνεται η βαθιά ευγνωμοσύνη του Γύζη στον άνθρωπο που τον στήριξε τόσο, αλλά ήταν αδύνατον για αυτόν να επιστρέψει. Στην Γερμανία δουλεύει εντατικά και εκθέτει τα έργα του «Σπουδή στην Ανατολή» και «Ο ζωγράφος στην Ανατολή» όπου τιμάται με το ‘Β βραβείο. Έχει επιτυχία και πουλάει αρκετά έργα του. Την ίδια χρονιά αρραβωνιάζεται την κόρη του προστάτη του Νάζου, την Άρτεμις, ενώ παράλληλα καλλιεργεί τις σχέσεις του με τους έλληνες ζωγράφους εκεί. Περισσότερο με τον Βολανάκη, τον Ιακωβίδη, Λεμπέση και Σαββίδη. 1885 Ζωγραφίζει το πιο γνωστό στους Έλληνες έργο του, «Το κρυφό σχολειό»!! Έργο που έχει γράψει ιστορία.